.jpg)
Καταρχήν λίγα
εισαγωγικά λόγια για τους δυο βασικούς όρους που θα μας απασχολήσουν:
Η εκπαιδευτική
μεθοδολογία STEM ή
πιο απλά εκπαίδευση STEM δηλ. Science Technology Engineering Mathematics (= Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) είναι
μια ουσιαστική πτυχή της σύγχρονης κοινωνίας.
Με τις τεχνολογικές εξελίξεις,
έχει γίνει πιο σημαντικό από ποτέ να εφοδιαστούν οι νέοι με τις απαραίτητες
δεξιότητες και γνώσεις για την αντιμετώπιση των πραγματικών προκλήσεων. Μία από
τις πιο πιεστικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι η κλιματική
αλλαγή. Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση είναι μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση
για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και η εκπαίδευση STEM
μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή αυτών των
λύσεων.
Τι είναι το Nature-based Solutions (NBS) ή
αλλιώς στα Ελληνικά ‘Λύσεις που
βασίζονται στη φύση’;
Οι λύσεις που
βασίζονται στη φύση (NBS) αναφέρονται σε δράσεις που εμπνέονται και
υποστηρίζονται από τη φύση για την αντιμετώπιση κοινωνικών προκλήσεων. Οι
λύσεις αυτές μπορεί να κυμαίνονται από την αποκατάσταση των οικοσυστημάτων έως
τη δημιουργία πράσινων υποδομών, με στόχο την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι NBS βασίζονται σε φυσικές διαδικασίες για την παροχή λύσεων σε ζητήματα που
επηρεάζουν την ανθρώπινη ευημερία, όπως η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση του αέρα
και των υδάτων και η επισιτιστική ασφάλεια.
Το NBS μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: πράσινες και μπλε λύσεις. Οι πράσινες λύσεις περιλαμβάνουν δράσεις που βασίζονται στη βλάστηση, όπως η αναδάσωση, η αναδάσωση και η δημιουργία πράσινων στεγών και τοίχων. Οι γαλάζιες λύσεις, από την άλλη πλευρά, είναι δράσεις που επικεντρώνονται σε υδάτινα σώματα, όπως υγροβιότοποι, ποτάμια και παράκτιες περιοχές. Αυτές οι λύσεις περιλαμβάνουν δραστηριότητες όπως η προστασία των ακτών, η αποκατάσταση των ποταμών και η δημιουργία τεχνητών υφάλων.
Ο ρόλος του STEM σε λύσεις που βασίζονται στη φύση.
Η εκπαίδευση
STEM μπορεί να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή του
NBS. Παρέχοντας στους μαθητές τις απαραίτητες δεξιότητες και γνώσεις, η
εκπαίδευση STEM μπορεί να προωθήσει μια γενιά επαγγελματιών που είναι
εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις του 21ου αιώνα.
Μία από τις πιο
κρίσιμες πτυχές της NBS είναι η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των επιπτώσεών
τους. Τα μαθήματα STEM παρέχουν στους φοιτητές τις απαραίτητες αναλυτικές και
ποσοτικές δεξιότητες για να αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα αυτών των
λύσεων. Για παράδειγμα, οι μαθητές που είναι ικανοί στα μαθηματικά και τη
στατιστική μπορούν να χρησιμοποιήσουν δεδομένα για να μετρήσουν το δυναμικό
δέσμευσης άνθρακα ενός οικοσυστήματος ή τον αντίκτυπο μιας πράσινης στέγης στη
μείωση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας.
Η μηχανική και η
τεχνολογία διαδραματίζουν επίσης κρίσιμο ρόλο στο NBS. Για παράδειγμα, οι
μηχανικοί μπορούν να σχεδιάσουν και να κατασκευάσουν πράσινες υποδομές, όπως βάλτους
με βλάστηση/καλλιέργεια ή διαπερατά
πεζοδρόμια, για τη διαχείριση της απορροής των όμβριων υδάτων. Ομοίως, η
τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της
αποτελεσματικότητας του NBS, όπως η χρήση drones για τη συλλογή δεδομένων
σχετικά με την ανάπτυξη και την υγεία της βλάστησης.
Τέλος, η επιστήμη βρίσκεται στον πυρήνα του NBS. Η κατανόηση των οικολογικών διαδικασιών που υποστηρίζουν αυτές τις λύσεις είναι απαραίτητη για την επιτυχία τους. Οι μαθητές με υπόβαθρο στη βιολογία, την οικολογία και την περιβαλλοντική επιστήμη μπορούν να βοηθήσουν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή NBS που είναι προσαρμοσμένα σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες.
Παραδείγματα λύσεων που βασίζονται στη φύση
Το NBS μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση ενός ευρέος φάσματος περιβαλλοντικών
προκλήσεων. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα NBS που εφαρμόζονται ήδη:
1. Πράσινες Στέγες: Μια πράσινη στέγη είναι μια στέγη που
καλύπτεται μερικώς ή πλήρως από βλάστηση. Οι πράσινες στέγες παρέχουν πολλά
οφέλη, όπως η μείωση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας, η βελτίωση
της ποιότητας του αέρα και η μείωση της απορροής των όμβρων υδάτων.
2. Υγρότοποι: Οι υγρότοποι είναι φυσικά οικοσυστήματα που
παρέχουν πολλά οφέλη, όπως ο έλεγχος των πλημμυρών, ο καθαρισμός των υδάτων και
η δέσμευση άνθρακα. Η αποκατάσταση των υγροτόπων μπορεί να συμβάλει στον
μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όπως η άνοδος της στάθμης της
θάλασσας και οι πλημμύρες.
3. Αποκατάσταση ποταμών: Η αποκατάσταση των ποταμών στη
φυσική τους κατάσταση μπορεί να προσφέρει πολλά οφέλη, όπως βελτιωμένη ποιότητα
νερού, αποκατάσταση κατοικήσιμων περιοχών και έλεγχο πλημμυρών. Αυτό μπορεί να
περιλαμβάνει την απομάκρυνση φραγμάτων, την αποκατάσταση των οχθών των ποταμών
και την επανασύνδεση πλημμυρικών περιοχών.
4. Τεχνητοί ύφαλοι: Ένας τεχνητός ύφαλος είναι μια
ανθρωπογενής κατασκευή που μιμείται τα χαρακτηριστικά ενός φυσικού υφάλου. Οι
τεχνητοί ύφαλοι μπορούν να παρέχουν βιότοπο για τη θαλάσσια ζωή, να προάγουν τη
βιοποικιλότητα και να προστατεύουν τις παράκτιες περιοχές από τη διάβρωση.
Συμπέρασμα
Οι λύσεις που
βασίζονται στη φύση προσφέρουν μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την
αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και άλλων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η
εκπαίδευση STEM μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη και εφαρμογή
αυτών των λύσεων παρέχοντας στους μαθητές τις απαραίτητες δεξιότητες και
γνώσεις.
Τέλος, ένα σχετικό και ενδιαφέρον βίντεο
(στα Αγγλικά), με τίτλο ‘Methods to Introducing NBS and Sustainability
in Education’ (Μέθοδοι για την
εισαγωγή των NBS και
της βιωσιμότητας στην εκπαίδευση) μπορεί
να βρεθεί στον υπερσύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=2AzAUXpWaXg
ή στο site της Scientix:
https://www.scientix.eu/live/scientix-webinars
Περιγράφει
συνοπτικά όλες τις πλευρές και την θεματολογία του NBS. Το σεμινάριο οργανώθηκε από τo Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Σχολείων (European Schoolnet - EUN) και από το NBS EduWORLD (https://twitter.com/NBS_EduWORLD)
Σχετικά με το τι είναι και ποιος ο ρόλος των European Schoolnet και της Scientix, μπορείτε να βρείτε
πληροφορίες στα αντίστοιχα site
τους (http://www.eun.org και https://www.scientix.eu).
Δύο ακόμη σχετικές αναρτήσεις μας βρίσκονται στις
διευθύνσεις:
http://sv1ahh1.blogspot.com/2023/02/nature-based-solutions-nbs.html
https://sv1ahh1.blogspot.com/2022/12/2-european-schoolnet-academy.html
Βασίλειος Κουτούφαρης, Εκπαιδευτικός Πληροφορικής, υπεύθυνος τομέα πληροφορικής 3ου Ε.Κ. Πειραιά. MSc STEM in Education (Παιδαγωγικό Τμήμα ΑΣΠΑΙΤΕ). Πρέσβης STEM Scientix. email: koutoufaris@sch.gr
